37 ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΘΗΝΑΪΚΩΝ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΩΝ

Μια ξεχωριστή έκδοση 26 συγγραφέων αφιερωμένη στο πιο χαρακτηριστικό κτίριο της Αθήνας, την πολυκατοικία. Μέσα από αφηγήσεις, μνήμες, προσωπικά βιώματα και φωτογραφίες, η νέα έκδοση των Onassis Publications αποτυπώνει τις ιστορίες ανθρώπων και κτιρίων, χαρτογραφώντας παράλληλα τις αλλαγές που συμβαίνουν στην αθηναϊκή κοινωνία.

 

Διατίθεται σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία και στο Onassis shop στο ισόγειο της Στέγης

 

«Παντού πολυκατοικίες. Η μία δίπλα στην άλλη, σε ασφυκτική απόσταση μεταξύ τους. Και οι ζωές μας έτσι γειτονεύουν, ασφυκτικά.»

 

«Πώς ξεκίνησε να χτίζεται η πολυκατοικία; Ποιοι έμεναν εκεί; Ποιες είναι οι νέες εμπειρίες συγκατοίκησης στην Αθήνα; Ποιο είναι το προφίλ των σύγχρονων ενοίκων; Μια ελεύθερη «περιήγηση» στην πόλη της Αθήνας ξεδιπλώνεται μέσα από τις σελίδες της έκδοσης του Ιδρύματος Ωνάση, «37 ιστορίες αθηναϊκών πολυκατοικιών» που κυκλοφόρησε μόλις, σε επιμέλεια των Θωμά Μαλούτα, Νικολίνας Μυωφά, Δημήτρη Μπαλαμπανίδη, Ιφιγένειας Δημητράκου. Το βιβλίο αυτό γεννήθηκε από την ανάγκη να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τις αθηναϊκές πολυκατοικίες της αντιπαροχής. Μέσα από τις εμπειρίες και τις ιστορίες παλαιότερων και νέων κατοίκων, ανακαλύπτουμε όσα κρύβουν αυτά τα κτίρια-σύμβολα μιας ολόκληρης εποχής.

Αφηγήσεις, μνήμες, προσωπικά βιώματα, φωτογραφίες, διαγράμματα, οικοδομικοί κανονισμοί, συμβόλαια και κανονισμοί λειτουργίας αποτυπώνουν ιστορίες ανθρώπων και κτιρίων, ενώ παράλληλα χαρτογραφούν τις σύνθετες διαδικασίες και αλλαγές που συντελούνται στο επίπεδο της γειτονιάς, αλλά και συνολικά της αθηναϊκής κοινωνίας.

Οι ιστορίες του βιβλίου εκτυλίσσονται σε πολλές –και διαφορετικές μεταξύ τους–περιοχές του ευρύτερου κέντρου της Αθήνας: Πατήσια, Κυψέλη, Βικτώρια, Εξάρχεια, Γκύζη, Αμπελόκηποι, Σύνταγμα, Κολωνάκι, Παγκράτι, Κουκάκι, Νέος Κόσμος, Καλλιθέα κ.ά.

Βλέποντας κανείς την Αθήνα από ψηλά, απολαμβάνει την πιο χαρακτηριστική της θέα: μια «θάλασσα» από πολυκατοικίες. Σημαντικό συστατικό της σύγχρονης ιστορίας της, αλλά και της σημερινής της δομής, η πολυκατοικία είναι αποτέλεσμα της μεταπολεμικής αστικοποίησης. Ενός μοντέλου που έδωσε τη δυνατότητα σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα να ξαναχτίσουν την πόλη κτίριο προς κτίριο. Οι παραπάνω διαδικασίες έχουν υπάρξει αντικείμενο δημόσιας συζήτησης εδώ και αρκετές δεκαετίες. Καλά εδραιωμένοι μύθοι σχετικά με αυτούς «που κατέστρεψαν την Αθήνα» θέτουν σε απόσταση τους δρώντες της αντιπαροχής και της πολυκατοικίας από τους σημερινούς κατοίκους της πόλης.

Σε μια προσπάθεια σύνδεσης των δύο αυτών κόσμων, το βιβλίο αφενός καταγράφει ιστορίες «εκ των έσω» –αφηγήσεις που αποτυπώνουν το τι συνέβη ή συμβαίνει στο εσωτερικό των πολυκατοικιών της Αθήνας– και αφετέρου παρουσιάζει ιστορίες της πόλης «από τα κάτω», δηλαδή διηγήσεις σχετικά με τους ανθρώπους που έχτισαν, πέρασαν, κατοίκησαν και κατοικούν την πόλη.

Οι ιστορίες και τα θεωρητικά κείμενα που παρεμβάλλονται δεν διαβάζονται απαραίτητα με τη σειρά που έχουν τοποθετηθεί στο βιβλίο, αλλά και με μια πιο ελεύθερη «περιήγηση» της αναγνώστριας ή του αναγνώστη.

Για την έκδοση πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις με σημερινούς και ορισμένους παλαιότερους κατοίκους και επαγγελματίες που ήταν πρόθυμοι να καταθέσουν μαρτυρίες και τεκμήρια για την ιστορία και τη ζωή της πολυκατοικίας στην οποία διαμένουν ή/και εργάζονται. Οι μαρτυρίες του «δείγματος» αφηγητών και αφηγητριών έδωσαν στην έρευνα πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τις διαδρομές και τις στρατηγικές επιλογές των ανθρώπων που κατασκεύασαν και διαχειρίστηκαν το οικιστικό απόθεμα της Αθήνας.

 

 «Ο κύριος Τέλης δεν είναι πια διαχειριστής. Από τότε που χάσαμε τη γυναίκα του, παραιτήθηκε. Κανείς δεν ήθελε να αναλάβει. Εμένα, βέβαια, δεν με ρώτησαν. Τι να πω, ίσως πρέπει να είσαι ιδιοκτήτης για να έχεις κάποια δικαιώματα. Τη διαχείριση πήρε μια εταιρεία. Μας αφήνει συνέχεια τυπωμένα σημειώματα στο ασανσέρ, τι να κάνουμε, τι να μην κάνουμε, πώς να το κάνουμε κ.ο.κ. “Μια χαρά, ησυχάσαμε. Καλύτερα έτσι” μου λέει μια μέρα ο Αποστόλης. Η κυρία Ελευθερία, όμως, –η γυναίκα του κυρίου Τέλη, του παλιού διαχειριστή, η διαχειρίστρια, δηλαδή (καθώς η διαχείριση γίνεται με κάποιον τρόπο οικογενειακό εγχείρημα)– μου έριχνε σημειώματα κάτω από την πόρτα και με προσκαλούσε για την “πιο νόστιμη φασολάδα της ζωής σου” – έτσι μου έγραφε.»

 

Η αθηναϊκή πολυκατοικία των περασμένων δεκαετιών στέγασε μεν ένα κοινωνικά ετερογενές μείγμα νοικοκυριών, λαϊκών έως και (μεσο)αστικών, το οποίο όμως εθνοτικά ήταν ομοιογενές, σχεδόν αμιγώς «ελληνικό», και τις περισσότερες φορές υπό το σχήμα της πυρηνικής οικογένειας που ιδιοκατοικεί ή, σπανιότερα, μισθώνει το διαμέρισμά της.

Σήμερα, στις περισσότερες περιοχές του κέντρου το κοινωνικό και δημογραφικό προφίλ των ενοίκων αλλάζει σημαντικά και γίνεται ακόμα πιο ποικιλόμορφο. Έλληνες ένοικοι, οικονομικοί μετανάστες από την Ανατολική Ευρώπη, πρόσφυγες από την Ασία και την Αφρική, καθώς επίσης ξένοι υπήκοοι «αναπτυγμένων» χωρών της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής.

Καταγράφονται, επίσης, πολλοί και διαφορετικοί τύποι νοικοκυριών και οικογενειακές καταστάσεις: μόνοι άντρες και μόνες γυναίκες (εργένηδες και διαζευγμένοι, γυναίκες μονογονείς, χήρες, ηλικιωμένες με τη φροντίστριά τους), συγκάτοικοι φίλοι και συμπατριώτες, γονείς με παιδιά, ζευγάρια που δεν έχουν αποκτήσει παιδιά, γονείς με παιδιά που ζουν αλλού, ζευγάρια που έχουν παντρευτεί ή έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, ετερόφυλα και ομόφυλα. Τύποι νοικοκυριών και προφίλ ενοίκων που δεν είναι απλώς πολλά και διαφορετικά (πιο πολλά και διαφορετικά σε σχέση με το παρελθόν), αλλά και περισσότερο ορατά.

Στην έκδοση διαφαίνεται πώς διαμορφώνονται μέσα στα χρόνια νέες εμπειρίες συγκατοίκησης στις πολυκατοικίες και στις γειτονιές, νέες προκλήσεις για τις σχέσεις γειτονίας και τους όρους συνύπαρξης, πρωτόγνωρες, σύνθετες και δυναμικές: «Μέσα από ήχους που βγαίνουν από παράθυρα, φωταγωγούς, μπαλκόνια και ταράτσες,  η αθηναϊκή πολυκατοικία επεκτείνεται μέσω των εναλλασσόμενων ηχοτοπίων της. Εξωτικά μπαχαρικά, σκόρδα και πιπεριές στο τηγάνι, μυρωδιές που κάνουν τα μικρά διαμερίσματα να μοιάζουν μεγαλύτερα.»

 

Εκδότης: Ίδρυμα Ωνάση

Επιμέλεια: Θωμάς Μαλούτας, Νικολίνα Μυωφά, Δημήτρης Μπαλαμπανίδης, Ιφιγένεια Δημητράκου

Συγγραφείς: Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος, Δάφνη-Φωτεινή Βαλλιανάτου, Σοφία Γρυλλάκη, Ιφιγένεια Δημητράκου, Γιώργος Δημητρόπουλος, Έμμυ Καρίμαλη, Κορίνα Κεχρολόγου, Θανάσης Κοτλάζ, Χρήστος-Γεώργιος Κρητικός, Αγγελική Κυπαρίσση, Θωμάς Μαλούτας, Έφη Μαστοροδήμου, Δημήτρης Μπαλαμπανίδης, Χριστίνα Μπότσου, Νικολίνα Μυωφά, Μαρία Ξανθοπούλου, Μάρω Παντελίδου, Σοφία Παπιδάκη, Ίρις Πολύζου, Δήμητρα Σιατίτσα, Σταύρος-Νικηφόρος Σπυρέλλης, Μυρτώ Στενού, Διονύσης Τζανετάτος, Κωνσταντίνος Τσέλλος, Χρήστος Χαλβατζής, Αναστασία Χρηστάκη

Εισαγωγικό σημείωμα: Αφροδίτη Παναγιωτάκου

Επίβλεψη – Συντονισμός: Χριστίνα Κοσμόγλου

Επιμέλεια κειμένων – Διορθώσεις: Βασίλης Δουβίτσας

Καλλιτεχνική επιμέλεια – Σχεδιασμός: Bend

Ημερομηνία έκδοσης: Δεκέμβριος 2024

Γλώσσα: Ελληνικά

Σελίδες: 664

Διαστάσεις: 16×22

Είδος: Έντυπη έκδοση

Περιγραφή: Μαλακό εξώφυλλο

ISBN: 978-618-87411-1-9

 

Λίγα λόγια για τις εκδόσεις του Ιδρύματος Ωνάση

Το ετερόκλητο σύμπαν του Ιδρύματος Ωνάση αποτυπώνεται στις σελίδες των νέων εκδόσεων του Ιδρύματος Ωνάση. Το πρώτο, και το πιο αυτοβιογραφικό, θεατρικό έργο του Πορτογάλου συγγραφέα, σκηνοθέτη και Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Φεστιβάλ της Αβινιόν, Ο Χορός των εραστών, της ομώνυμης παράστασης που παίζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης. Ένα παράξενο προσευχητάρι μάς ταξιδεύει στην άβυσσο του ομηρικού έπους, η Νέκυια, του Γιάννης Αγγελάκα και της Θεοδώρας Καπράλου με κείμενο βασισμένο στη ραψωδία λ της «Οδύσσειας» του Ομήρου O ιδιαίτερος εικαστικός κόσμος του κορυφαίου Έλληνα χορογράφου Δημήτρη Παπαϊωάννου The Great Tamer. Μια μελέτη γύρω από την αθηναϊκή πολυκατοικία και την ταυτότητα της πόλης της Αθήνας, Χτίστες, νοικοκυρές και η οικοδόμηση της σύγχρονης Αθήνας της Ιωάννας Θεοχαροπούλου. Η πιο πρόσφατη σειρά έργων του διεθνούς εικαστικού Γιάννη Βαρελά Anima I. Eνα κοινωνικό-επιστημονικό γλωσσάρι για τον καιρό Λέξεις για τον Καιρό: Ένα γλωσσάρι σε επιμέλεια Jussi Parikka  και Δάφνης Δραγώνα.

Η σειρά εκδόσεων του Ιδρύματος Ωνάση αφουγκράζεται και καταγράφει τις τάσεις στη σύγχρονη έρευνα, αναδεικνύει φωνές σημαντικών Ελλήνων δημιουργών του σήμερα και θέτει ερωτήματα για ζητήματα που θα μας απασχολήσουν στο μέλλον, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η πολιτική οικολογία και ο ψηφιακός πολιτισμός. Πέρα από την έντυπη μορφή, οι εκδόσεις συμπεριλαμβάνουν και μια σειρά LP βινυλίων και CD, που δημιουργούν ένα σύμπαν γύρω από παραγωγές της Στέγης, με τη μουσική εμβληματικών παραστάσεων ή εκπαιδευτικού υλικού. Οι εκδόσεις του Ιδρύματος Ωνάση ανοίγουν έναν δημιουργικό διάλογο ανάμεσα σε καλλιτέχνες, ερευνητές, υπότροφους και την εγχώρια και διεθνή κοινότητα αναγνωστών, αναδεικνύοντας τη σημασία της έρευνας, του πειραματισμού και του συλλογικού αναστοχασμού.

 

Διαβάστε περισσότερα για την έκδοση

37 ιστορίες αθηναϊκών πολυκατοικιών | Ίδρυμα Ωνάση

Διαβάστε περισσότερα για τις εκδόσεις του Ιδρύματος Ωνάση

https://www.onassis.org/el/culture/publications