Ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς: Πώς την επηρεάζουν τα αντιβιοτικά;

Η λήψη αντιβιοτικών φαρμάκων μπορεί να συνδέεται με την ανάπτυξη της κυριότερης αιτίας τύφλωσης των ηλικιωμένων στον δυτικό κόσμο, σύμφωνα με μία νέα μεγάλη μελέτη. Όπως έδειξε, τα άτομα άνω των 55 ετών που παίρνουν συχνά ορισμένα αντιβιοτικά, μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Αυξημένο κίνδυνο διατρέχουν και όσοι παίρνουν αντιβιοτικά για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, καθώς ο κίνδυνος ως φαίνεται εξαρτάται από τη συχνότητα και τη διάρκεια της χρήσης. «Η αυξανόμενη χρήση αντιβιοτικών σε όλο τον κόσμο εγείρει δικαιολογημένες ανησυχίες για την ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα φάρμακα αυτά. Ωστόσο υπάρχει μία ακόμα απειλή, η οποία δεν είναι και τόσο καλά μελετημένη: οι επιπτώσεις στο μικροβίωμα του εντέρου μας», αναφέρει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, Ιδρυτής και επιστημονικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Το μικροβίωμα είναι οι αποικίες των βακτηρίων που εκ φύσεως ζουν στο έντερο. Προγενέστερες μελέτες έχουν δείξει ότι οι αλλαγές στη σύστασή του λόγω της έκθεσης στα αντιβιοτικά, συνδέεται με νοσήματα όπως η παχυσαρκία και η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου. «Οι επιστήμονες, όμως, που πραγματοποίησαν τη νέα μελέτη με επικεφαλής την Ελληνίδα συνάδελφο κ. Δήμητρα Σκόνδρα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, πιστεύουν ότι η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς έχει κοινά στοιχεία με αυτές τις σύγχρονες φλεγμονώδεις νόσους. Γι' αυτό μελετούν την πιθανή συσχέτιση των αντιβιοτικών και με αυτή την εκφύλιση», εξηγεί ο δρ Κανελλόπουλος. Στην παρούσα μελέτη, εξέτασαν δεδομένα από περισσότερους από 312.000 πάσχοντες από ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς και τα σύγκριναν με εκείνα άλλων 312.000 υγιών ανθρώπων. Όλοι είχαν ηλικία 55 ετών και άνω. Οι ασθενείς είχαν διαγνωστεί μεταξύ 2008 και 2017. Η διάμεση ηλικία τους την εποχή της διάγνωσης ήταν περίπου 75 ετών. Οι ερευνητές εστίασαν την έρευνά τους στις συνταγογραφήσεις αντιβιοτικών που είχαν τους 24 μήνες πριν τη διάγνωση. Στη συνέχεια δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στο ιατρικό περιοδικό Investigative Ophthalmology & Visual Science. Τα δεδομένα έδειξαν πως η έκθεση σε αντιβιοτικά που ανήκουν στις αμινογλυκοσίδες (π.χ. στρεπτομυκίνη, γενταμικίνη) και στις φθοροκινολόνες (π.χ. σιπροφλοξασίνη, εβοφλοξασίνη, οφλοξασίνη) αυξάνει τον κίνδυνο για ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς. Η έκθεση σε έναν κύκλο θεραπείας με κάποιο από αυτά τα αντιβιοτικά αύξανε τον κίνδυνο εκφύλισης της ωχράς κατά 7%, ενώ κάθε επόμενη τον αύξανε λίγο ακόμα. Η αύξηση έφτασε έως το 24% με τις αμινογλυκοσίδες και το 13% με τις φθοροκινολόνες. Η μελέτη έδειξε ακόμα πως όσο πιο ευρύ φάσμα είχαν τα αντιβιοτικά που είχαν λάβει οι συμμετέχοντες τα τελευταία χρόνια πριν επηρεαστεί η όρασή τους, τόσο μεγαλύτερος ήταν ο κίνδυνος να εκδηλώσουν ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς. Ειδικότερα, ο κίνδυνος ήταν 5% με τα στοχευμένα αντιβιοτικά και 15% με τα ευρέως φάσματος. Ο αυξημένος κίνδυνος αφορούσε την εκδήλωση και των δύο μορφών της οφθαλμοπάθειας, την υγρή και την ξηρά. Η συσχέτιση, όμως, ήταν πιο έντονη όσον αφορά την υγρή εκφύλιση της ωχράς. «Στην ξηρού τύπου εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, η απώλεια όρασης οφείλεται στη μακροχρόνια εναπόθεση πρωτεϊνών και λιπιδίων στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού. Οι εναποθέσεις αυτές μοιάζουν με κίτρινες κουκκίδες (drusen) και μπορεί να μην επηρεάσουν αμέσως την όραση», τονίζει ο δρ Κανελλόπουλος. «Η υγρού τύπου εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, που είναι ο πιο συχνός τύπος, οφείλεται στην ανάπτυξη νέων, ακανόνιστων αγγείων στον αμφιβληστροειδή, τα οποία έχουν εύθραυστα τοιχώματα και αιμορραγούν στο εσωτερικό του και μέσα στην ωχρά κηλίδα. Η συνέπεια είναι απότομη μείωση της κεντρικής όρασης, καθώς η ωχρά κηλίδα είναι υπεύθυνη γι' αυτήν. Τα νέα ευρήματα υποστηρίζουν την υπόθεση ότι η διαταραχή στο μικροβίωμα του εντέρου που προκαλείται από τα ευρέως φάσματος αντιβιοτικά ή/και την αθροιστική λήψη τους, μπορεί να αυξάνει τις πιθανότητες για ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς, σημειώνουν οι ερευνητές στο άρθρο τους. Ωστόσο, τα ευρήματα αυτά υποδεικνύουν απλώς μία συσχέτιση και δεν αποδεικνύουν σχέση αιτίας-αποτελέσματος», διευκρινίζει ο δρ Κανελλόπουλος και προσθέτει: «Και άλλα φάρμακα έχουν σχετισθεί θετικά με την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς, όπως το αντιπηκτικό βαρφαρίνη και ορισμένα αντιυπερτασικά, όπως αγγειοδιασταλτικά και κάποιοι β-αναστολείς», εξηγεί. «Ακόμα και ορισμένες οφθαλμικές σταγόνες που χρησιμοποιούνται για την αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση, σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως οι ασθενείς πρέπει να διακόψουν τη χρήση τους. Αν έχουν αμφιβολία, ας συζητήσουν το θέμα με τον γιατρό τους. Ειδικά όσον αφορά τα αντιβιοτικά η νέα συσχέτιση παρέχει έναν ακόμα λόγο για να τα χρησιμοποιούμε αποκλειστικά και μόνο με ιατρική συνταγή και ακριβώς όπως τα έχει συστήσει ο θεράπων ιατρός. Ας μην ξεχνάμε ότι πολύ ισχυρότεροι παράγοντες κινδύνου για ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς είναι το κάπνισμα, η πλούσια σε λιπαρά διατροφή και η καθιστική ζωή που οδηγούν στην παχυσαρκία, καθώς και η αρρύθμιστη υπέρταση. Επομένως αυτοί πρέπει να αποτελούν τον πρώτο στόχο της πρόληψης», καταλήγει.